ШАЙХ АБЗАТ– ХЬАЬЖА (АЗА)

Абзат-Хьаьжа  тайпана  Iаларо  хилла.  Зандакъарчу  ГIеза-Хьаьжин  мурид  хилла  Нажи-Йуьртан  кIоштарчу  Iаларара шайх  Умалт-Хьаьжа  (Мата).  Цо  шен  метта  витина  хилла  Абзат-Хьаьжа. Мурдаша Аза олуш йоккху цуьнан цIе. Вина а, ваьхна а меттиг – Курчалойн кIоштара  Iаларой-Эвла  йу.  БIе  шарахь  ваьхна  иза (1824-1924 шш).

Зандакъарчу ГIеза-Хьаьжас шен метта витина хиллачу Умалт-Хьаьжас  (Матас), ша вехачу Iалара дIакхойкхуш, стаг ваийтина хилла  Iаларой-Эвларчу Абзат-Хьаьжина (Азина) тIе.

Ша  вуй-те  цо  кхойкхург,  аьлла  Абзат-Хьаьжас. ЛадоьгIна, шеконе  хилла,  веанарг  дIавахийтина  хилла  цо.  Йуха  а  геланча  ваийтина Умалт-Хьаьжас, хьо ву ша тIекхойкхург аьлла. Абзат-Хьаьжа тIевахна. Матас цуьнга аьлла, тобанаш хьеха шел тIаьхьа хьо хила веза, шегара тIарикъатан некъ дIаэца кечамбан беза ахь аьлла.

Дийцарехь,  бархI  шарахь  халбатахь  Iийна Аза.  УьйтIахь  ор  а  даьккхина,  цу  чохь. Иштта накъшбандин тIарикъатан силсилехь вагарвеш ву Абзат-Хьаьжа.

Кхоьллинчу Дала хиндерг хаар делла хилла цунна. Цо аьлла хилла: «Нохчий махках бохур бу, йуьртах боккху бажа санна. ЦIа а боьрзур бу, кхо дакъа а хуьлуш. Дуьххьара баьхкинчара къахьоьгур ду. ШолгIа богIурш хIонс йохьуш богIур бу. ТIаьхьа богIурш шайн догIмашца богIур бу».

Абзат-Хьаьжас  кхиийна  Къаим-Хьаьжа,  Зубайр-Хьаьжа, МагIарби, Мада-Хьаьжа. Уьш гIарабевлла Iеламнах, маслаIатхой хилла. Боккха доьзал  кхиийна  Абзат-Хьаьжас:  итт  кIанттий, кхо йоIIий. Кхаа зудчо бина доьзал хилла иза. КIентий:  СаIид,  Закри,  Жаму,  Дауд,  Хьасайн, Хьусайн, Хьусеха, Дуду, Халад, МагIарби. ЙоIарий  –  Балшекар,  Залуба,  Хадишт. МаслаIатна йукъ  йихкина  хилла  МагIарби.  Вайн  махкахь дукха маслаIаташ  дина  цо. Кхечу маслаIатхоша масална валош хилла иза, и саннарг хилла вац олуш. Азас аьлла хилла цунна, нахана беркате хир ву аьлла.

Тобанаш хьеха бакъо луш, векалвина цуо БIаьчи-Йуьртара ИбрахIим-Хьаьжа.

 1924-чу  шарахь  дуьнен  чуьра  дIаваьлла  Абзат-Хьаьжа.  Абзат-Хьаьжин  муридаш  дукха  йарташкахь  бу:  Лакха  Неврехь,  Лаха  Неврехь, Бена-Йуьртахь,  Iели-Йуьртахь,  ЧIуьлга-Йуьртахь, иштта кхечу йарташкахь а. Дела хьехор совдаккхийта, царна тIе вирдаш дехкина цо.

 Курчалойн кIоштарчу Iаларой-Эвлахь зерат ду цуьнан.

Цигахь даима нах хуьлу. Цара Деле дикачунна тIехь гIодар, вуочу хIуманах, зенех-зуламах лардар доьху.

Дала къобалдойла церан зерат!

Эвлайааш лийринчех дойла вай!                                                                      М. Заурбеков